Power On Self Test

Quá trình POST máy tính (Power On Self Test) Để chẩn đoán bệnh cho máy tính, đầu tiên phải nắm bắt được quá trình POST của máy tình. Quá trình này là một chuỗi các xử lý phức tạp giữa các thành phần trên máy tính và sẽ dừng lại tại 1 vị trí lỗi mà người dùng sẽ phải tìm ra được lỗi đó để khắc phục.

Quá trình POST máy như sau :

Đầu tiên là máy tính được "nuôi" bởi bộ nguồn gọi là nguồn cấp trước và nguồn 5VSTB có giá trị là 5V, được cho ra ở chân xanh là cây và chân tím của bộ nguồn. Khi bật công tắc còn gọi là switch nguồn thì nguồn sẽ mở, lúc đó nguồn sẽ chờ đợi mainboard gởi về 1 tín hiệu gọi là tín hiệu PowerGood để xác nhận là bộ nguồn hoạt động tốt, tín hiệu PowerGood được truyền trên dây màu xám, nếu khi bật nguồn mà dây này ko có điện áp thì chứng tỏ phần nguồn có vấn đề. Khi nguồn đã hoạt động tốt thì các điện áp sẽ được cấp ra các pin nối trên main của bộ nguồn. Sau đó maiboard sẽ kiểm tra các bit địa chỉ của CPU (thường đối với những main Intel, nếu không có CPU thì nguồn sẽ không switch được). Tiếp theo CPU sẽ kiểm tra các thông số của mainboard tại BIOS. Sau đó kiểm tra các bit địa chỉ trên Ram và cuối cùng là card màn hình. Khi Card màn hình đã kiểm tra hoàn tất thì mà hình sẽ hiện lên các dòng thông số về card màn hình, CPU, Ram,... và tới các thiết bị lưu trữ ngoài. Ta cũng có thể theo dõi quá trình POST bằng card test main hoặc nhận biết các tín hiệu bằng âm thanh.
Các phần của quá trình POST
+ Sau khi được cấp nguồn ,công việc đầu tiên CPU đi thực thi là nó sẽ tiến hành đi đọc ROM Bios .Như vậy lúc này có thể nói Rom Bios đóng vai trò là người dẫn đường đầu tiên cho CPU trong quá trình khởi động .

Thực chất trong Rom Bios sẽ mang một đoạn chương trình và yêu cầu CPU phải tiến hành thực thi đoạn chương trình này ở mỗi lần khởi động máy .Lúc này CPU sẽ lần lượt thực hiện các lệnh trong Rom Bios theo từng bước sau

- Tiến hành kiểm tra các thiết bị cơ bản nhất trên hệ thống để xem tình trạng làm việc của các thiết bị này đã sẳn sàng chưa .Các thiết bị cơ bản này sẽ bao gồm :Ram ,HDD ,VGA ,các bộ chipset và mainboard..Trong quá trình kiểm tra từng thiết bị ,nếu tốt nó sẽ kiểm tra thiết bị kế típ ,nhưng nếu gặp sự cố trong giai đọan này thì hoặc là máy sẽ treo luôn ,không có hình ảnh âm thanh gì ,hoặc là máy sẽ dùng tín hiệu báo lỗi âm thanh để thông báo cho ta biết .Lúc ày chưa thể hiện hình được vì CPU chưa đọc Rom màn hình (Rom video )

- Khi kiểm tra Ram trong giai đoạn này thì thông thường ta sẽ gặp một số lỗi và tình hình máy như sau :Nếu ta gắm Ram sai Bank thì máy sẽ không lên hình ảnh và không báo lỗi gì cả ,nhưng nếu ta gắm Ram lỏng chân hay Ram hư thì máy sẽ dùng tín hiệu âm thanh báo lỗi cho ta biết và thông thường mã âm thanh báo lỗi của Ram là nó sẽ bip từng tiếng ngắn và liên tục nhau .

- Khi kiểm tra đĩa cứng thì thông thường ta cũng sẽ gặp một số lỗi sau :Nếu ta gắn 1 đĩa cứng bị hư ,gắn lõng dây hoặc set Jumper đĩa cứng sai thì chẳng ảnh hưởng gì cả ,máy vẫn làm việc bình thừong chỉ có ta không thể detect được đĩa cứng đó trong Cmos mà thôi và tất nhiên cũng chẳng thể vào Win đựoc .

- Khi kiểm tra VGA :Nếu ta gắn VGA tốt ,bình thường thì không có chuyện gì xảy ra cả ,nhưng nếu ta gắn VGA bị hư hay chưa gắn thì lúc này máy sẽ phát tín hiệu báo lỗi và tín hiệu này sẽ là một tiếng bip kéo dài và 3 tiếng bip ngắn .Nhờ code báo lỗi của VGA ta có thể lợi dụng nó để xem mainboard hay CPU có hư hay không .Giả sử ta bật máy lên chẳng có âm thanh hình ảnh gì và ta nghi ngờ là có thể hư main hay CPU .

Để xác định xem là có hư main hay không ta có thể thử bằng cách :cấp nguồn cho main bình thường ,gắm Ram ,loa và nhổ VGA ra .
Bật nguồn lên ,nếu máy báo lỗi VGA ra loa thì có nghĩa là main và CPU vẫn có thể làm việc bình thừong ,còn nếu như máy không báo lỗi thì ta có thể xác định cò thể là do main .

- Và cuối cùng nó sẽ đi kiểm tra các thành phần còn lại trên main và các bộ chipset hệ thống .Nếu quá trình kiểm tra này hoàn tất mà không có lỗi gì cả lúc này ta sẽ nghe đựoc một tiếng bip ngắn ,tiếng bip này xác nhận cho ta biết là giai đoạn POST đã thành công .

+ CPU tiếp tục đi đọc Rom màn hình và bắt đầu thông tin lên màn hình các thông tin đầu tiên mà nó sẽ thông báo cho ta biết là hãng sản xuất của card màn hình ,model của card và dung lượng Ram màn hình của nó.Giai đoạn báo thông tin này đối với các máy đời cũ diễn ra khá chậm ,nhưng đối với các máy ngày nay nó diễn ra rất nhanh đế nỗi có nhiều khi ta xem không kịp .

+ Tiếp theo ,nó sẽ đi dò tìm trên hệ thống để xem ta có đang sử dụng một adapter card nào có gắn Rom hay không ,nếu không thì thôi nhưng nếu có thì nó sẽ đi đọc luôn thông tin trong Rom của các Adapter card đó .

+ Đọc và báo thông tin về CPU ,main và Rom Bios .Về CPU nó sẽ báo hãng sản xuất CPU ,loại CPU và tần số làm việc của nó ;về main nó sẽ báo loại main , đời main và bộ chipset của main ;về Rom Bios có thể nó sẽ báo hãng sản xuất ,ngày sản xuất và version của nó .

+ Test Ram :Thông thường khi test Ram nó sẽ test Ram 3 lần và trong mỗi lần đó nó sẽ test đi test lại bộ nhớ qui ước 2 lần .

+ Đến 1 địa chỉ trên Ram để đọc 1 byte ở giá trị này xem hệ thống đang boot nóng (warm boot :boot bằng Ctrl-Alt-Del)hay boot lạnh (cold boot:Reset hay tắt máy ). Địa chỉ này là 0000:0472,nếu byte này có giá trị là 1234h thì hệ thống đang boot nóng ,còn nếu là 1 giá trị khác thì hệ thống đang boot lạnh .

Nếu hệ thống đang boot lạnh thì khởi động lại nó phải thực thi từng bước giống như lúc đầu .Nhưng nếu hệ thống đang boot nóng thì khi boot lại nó sẽ bỏ qua các bước đã thực thi rồi ví dụ như đọc CPU ,test Ram …để nhằm làm cho quá trình khởi động nhanh hơn .

+ CPU đi đọc CMOS : Đọc các thông tin đang được khai báo trong Cmos rồi so sánh với thực tế trên hệ thống ,nếu đúng thì làm tiếp nhưng nếu thông tin đang khai báo trong Cmos bị sai thì có thể máy sẽ báo lỗi hoặc treo máy .

Như vậy thì CPU sẽ đi đọc Cmos ngay sau khi test Ram ,nên thông thường nếu ta đang khởi động mà máy test Ram xong lại treo máy thì hầu hết 90 % nguyên nhân là do các thông số trong Bios gây ra .Kiểm tra lại Cmos
+ Sau khi được cấp nguồn ,công việc đầu tiên CPU đi thực thi là nó sẽ tiến hành đi đọc ROM Bios .Như vậy lúc này có thể nói Rom Bios đóng vai trò là người dẫn đường đầu tiên cho CPU trong quá trình khởi động .